แผนที่ - หนานจิง (Nanjing)

หนานจิง (, เสียงอ่านภาษาจีนกลาง: ) หรือรู้จักกันอีกชื่อว่า นานกิง (Nanking ) เป็นเมืองหลวงของมณฑลเจียงซู สาธารณรัฐประชาชนจีน หนานจิงยังเป็นนครใหญ่อันดับสองในภาคตะวันออกของประเทศจีน รองจากช่างไห่ นครหนานจิงมีพื้นที่การปกครอง 6,600 ตารางกิโลเมตร (2,500 ตารางไมล์) และประชากรทั้งหมด 8,270,500 คนในปี ค.ศ. 2016 พื้นที่ด้านในของนครหนานจิงล้อมรอบด้วยกำแพงเมืองโบราณคือ เขตนครหนานจิงเก่า (南京城) มีพื้นที่ 55 ตารางกิโลเมตร (21 ตารางไมล์) ในขณะที่เขตนครหนานจิงชั้นนอกรวมถึงนครและพื้นที่โดยรอบครอบคลุมกว่า 60,000 ตารางกิโลเมตร (23,000 ตารางไมล์) จัดเป็นเขตนครหนานจิงใหม่ มีประชากรกว่า 30 ล้านคน

นครหนานจิงตั้งอยู่ในภูมิภาคสามเหลี่ยมปากแม่น้ำแยงซี มีสถานที่สำคัญในประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของจีน โดยเป็นนครที่เคยเป็นที่ตั้งของเมืองหลวงของราชวงศ์จีนสมัยอาณาจักร ตลอดจนถึงสมัยรัฐบาลแห่งสาธารณรัฐชุดต่าง ๆ ตั้งแต่ศตวรรษที่ 3 ถึง ค.ศ. 1949 และเป็นศูนย์กลางของวัฒนธรรมที่สำคัญ การศึกษา การวิจัย การเมือง เศรษฐกิจ เครือข่ายการขนส่ง และการท่องเที่ยว หนานจิงยังเป็นที่ตั้งของท่าเรือภายในประเทศที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก นครนี้ยังเป็นหนึ่งในสิบห้านครย่อยในโครงสร้างการบริหารของเขตปกครองสาธารณรัฐประชาชนจีน

หนานจิงซึ่งเป็นหนึ่งในนครที่สำคัญที่สุดของประเทศมานานกว่าพันปี ในอดีตนั้นหนานจิงจัดเป็นหนึ่งในสี่เมืองหลวงโบราณที่ยิ่งใหญ่ของจีน เป็นหนึ่งในนครที่ใหญ่ที่สุดในโลกเพลิดเพลินไปกับความสงบสุขและความเจริญรุ่งเรืองแม้จะมีสงครามและภัยพิบัติ หนานจิงทำหน้าที่เป็นเมืองหลวงของง่อก๊ก (229–280) หนึ่งในสามรัฐสำคัญในยุคสามก๊ก เคยเป็นเมืองหลวงของราชวงศ์จิ้นและแต่ละราชวงศ์ในยุคราชวงศ์เหนือ-ใต้ (ได้แก่ หลิวซ่ง ฉีใต้ เหลียง และเฉิน) ซึ่งปกครองจีนตอนใต้อย่างต่อเนื่องตั้งแต่ 317–589; ในสมัยราชวงศ์ถังใต้ (937–75), หนึ่งในสิบอาณาจักร ตลอดจนในสมัยราชวงศ์หมิง เมื่อครั้งแรกที่ประเทศจีนทั้งหมดถูกปกครองจากนครหนานจิงเป็นศูนย์กลาง (1368–1421) หนานจิง ที่แปลว่านครหลวงใต้ เคยเป็นเมืองหลวงของหลายราชวงศ์ จนได้รับสมญานามว่า เมืองหลวงสิบแผ่นดิน และยังเป็น 1 ใน 6 นครโบราณ อันได้แก่ ปักกิ่ง หนานจิง ซีอาน ลั่วหยาง หางโจว และไคเฟิง

จนสมัยการปฏิวัติซินไฮ่ล้มล้างจักรพรรดิจีน ราชวงศ์ชิงหรือแมนจู หนานจิงจึงเป็นเมืองหลวงของรัฐบาลแห่งสาธารณรัฐจีน เป็นเมืองหลวงครั้งสุดท้ายระหว่างปี ค.ศ. 1927 ถึง ค.ศ. 1949 ภายใต้การบริหารของพรรคก๊กมินตั๋งมีรัฐบาลคือรัฐบาลชาตินิยมแห่งสาธารณรัฐจีน (จีนคณะชาติ) ซึ่งมีผู้นำขณะนั้น คือ จอมทัพเจียงไคเช็ค ในช่วงสงครามจีน-ญี่ปุ่นครั้งที่สองที่เกิดในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง นครหนานจิงได้รับความโหดร้ายอย่างรุนแรงในความขัดแย้งของสงครามและเป็นที่รู้จักไปทั่วโลกคือ การสังหารหมู่นานกิง

หลังสงครามโลกครั้งที่สองยุติลง หนานจิงยังคงเป็นเมืองหลวงของรัฐบาลคณะชาติต่อไป ก่อนที่รัฐบาลสาธารณรัฐจีนจะลี้ภัยหนีไปเกาะไต้หวันในช่วงสงครามกลางเมืองจีน เมื่อพรรคคอมมิวนิสต์จีนชนะสงครามกลางเมืองได้สถาปนาเป็นสาธารณรัฐประชาชนจีนในปี ค.ศ. 1949 รัฐบาลใหม่จึงได้ย้ายเมืองหลวงกลับมายังปักกิ่งดังเดิม

บรรพบุรุษชาวหนานจิงจำนวนมากอพยพมาจากปักกิ่งตั้งแต่สมัยราชวงศ์หมิง จึงมีส่วนทำให้ภาษาหนานจิงมีสำเนียงคล้ายภาษาจีนกลางที่ฟังเข้าใจได้ทั่วไป จนทำให้ปัจจุบันหนานจิงเป็นหนึ่งในนครที่มีนักศึกษาต่างชาติมากที่สุดในประเทศจีน

นครนี้มีชื่ออื่นอีกหลายชื่อ และชื่อโบราณบางชื่อปัจจุบันใช้เป็นชื่อเขตต่าง ๆ ในนครนี้ ในบรรดาชื่อเหล่านี้มีชื่อ เจียงหนิง (江寧) อยู่ด้วย อักษร "เจียง" (江) นี้หมายถึง "ฉางเจียง" ("แม่น้ำยาว") เป็นอักษรเดียวกับในพยางค์ต้นของชื่อ "เจียงซู" (江蘇／江苏) ส่วนอักษร "หนิง" (寧) แปลว่า "สันติ" ย่อมาจากคำว่า "นานจิง" เอง ต่อมาเมื่อนครนี้ได้เป็นเมืองหลวงของรัฐ เช่น ในช่วงสาธารณรัฐจีน ก็ใช้อักษร "จิง" (京) ที่แปลว่า "เมืองหลวง" เป็นคำย่อชื่อ "นานจิง" แทน

นครนี้ได้เป็นเมืองหลวงแห่งชาติจีนครั้งแรกสุดเก่าแก่ถึงสมัยราชวงศ์จิ้น แต่ชื่อ หนานจิง ซึ่งหมายถึง เมืองหลวงทางใต้ ("หนาน" แปลว่า ใต้ และ "จิง" แปลว่า เมืองหลวง) ได้รับการกำหนดขึ้นอย่างเป็นทางการสำหรับนครนี้ในช่วงราชวงศ์หมิง ราว 600 หลังราชวงศ์จิ้น

หนานจิงยังเป็นที่รู้จักด้วยชื่อ จินหลิง (金陵; "ภูเขาทอง") ชื่อเก่านี้ใช้มาตั้งแต่สมัยราชวงศ์โจวแห่งยุครณรัฐ